To Bella Ciao, το ραμαζάνι και η μόδα (αυτή η μάστιγα)
Τον γύρο του διαδικτύου κάνει από χθες μια είδηση που “τραβάει” το μάτι. Κάποιοι έβαλαν από τα μεγάφωνα των τζαμιών της Σμύρνης να ακουστεί το “Bella Ciao” αντί για το καθιερωμένο κάλεσμα για προσευχή.
words: Sporos
Τον γύρο του διαδικτύου κάνει από χθες μια είδηση που “τραβάει” το μάτι. Κάποιοι έβαλαν από τα μεγάφωνα των τζαμιών της Σμύρνης να ακουστεί το “Bella Ciao” αντί για το καθιερωμένο κάλεσμα για προσευχή. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η τούρκικη αστυνομία εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό και αργά το βράδυ της Πέμπτης, συνελήφθη μια γυναίκα με την κατηγορία της “προσβολής θρησκευτικών αξιών”. Η έρευνα συνεχίζεται και στρέφεται και εναντίον όσων μοιράστηκαν το βίντεο με το περιστατικό στο διαδίκτυο και όσων είπαν δυο καλά λόγια γι’αυτό online ή έκαναν like.
Για του λόγου το αληθές ιδού το επίμαχο βίντεο του σαμποτάζ:
Τα μέσα λένε οτι η κίνηση θεωρείται υπαινιγμός κατά της κυβέρνησης Ερντογάν, λόγω της ιδιαιτερότητας της Σμύρνης, η οποία θεωρείται πόλη-προπύργιο της αντιπολίτευσης. Ας αφήσουμε στην άκρη όμως τις εικασίες σε σχέση με το για ποιο λόγο, κάποιοι έκαναν το εν λόγω σαμποτάζ, αφού κι εκείνοι δεν ολοκλήρωσαν την ηχητική μετάδοση με κάποια τοποθέτηση που να μας εξηγεί το σκεπτικό τους. Διαβάζοντας ωστόσο αυτή την είδηση, παρατηρήσαμε απλά ότι αυτό το τραγούδι έχει ακουστεί πολύ τελευταία. Για μια περίοδο μάλιστα υπήρξε και hitάκι.
Οι mondine που τα αρχίσανε όλα
Για να μάθουμε από που ξεκίνησε το τραγούδι πρέπει να πάμε ως την κοιλάδα του Πάδου στη Βόρεια Ιταλία και να γυρίσουμε πίσω στις αρχές του 20ου αιώνα. Εκεί στην επαρχία «Terre d’Acqua», κοντά στη Μπολόνια υπήρχαν τεράστιες φυτείες ρυζιού. Η Ιταλία ήταν και παραμένει ο μεγαλύτερος παραγωγός ρυζιού της Ευρώπης. Εκεί οι εποχιακές εργάτριες στις φυτείες που στα ιταλικά τις λέγανε “mondine” δουλεύανε χωμένες ως το γόνατο μέσα στα πλημμυρισμένα χωράφια ασταμάτητα από το Μάη ως τον Ιούλη.
Η συζήτηση εν ώρα εργασίας δεν επιτρεπόταν (ούτε τότε), οπότε οι γυναίκες φτιάξανε για να αποφύγουν την τιμωρία πλήθος πολυφωνικών τραγουδιών εν είδη ερωτ-απαντήσεων για να θρηνήσουν για τις συνθήκες δουλειάς τους και τους εκμεταλλευτές εργοδότες τους.
Ένας Ιταλός γερουσιαστής το 1953 είπε οτι η καθημερινότητα αυτών των γυναικών άξιζε το δικό της κύκλο κόλασης, στην κόλαση του Δάντη. Εκτός από το 8ωρο κάτω από τον καυτό ήλιο, είχαν να αντιμετωπίσουν τα κουνούπια, που τότε μετέφεραν την ελονοσία, τον υποσιτισμό και φυσικά μεγάλα ποσοστά αποβολών. Όταν λοιπόν λέγανε “Bella ciao”, δηλαδή “Αντίο όμορφη” το λέγανε για τη δική τους ομορφιά, που τη βλέπανε να ξεθωριάζει από τον καυτό ήλιο και τα κουνούπια.
Όταν η Συλβάνα Μαγκάνο επισκέφτηκε τις φυτείες για να ετοιμαστεί για το ρόλο της στο Better Rice το 1949, είπε οτι αυτή τη δουλειά για 8 ώρες, δεν την έκανε ούτε για ένα εκατομμύριο.
Η συνδικαλιστική δράση άνθισε στους ορυζώνες από το 1900 και μάλιστα είδαν σημαντικές νίκες μεταξύ 1922 και 1943 με τις απεργίες τους. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής, πολλές εργάτριες αποχώρησαν από τους ορυζώνες, αρνούμενες να δουλέψουν για τον κατακτητή και συμμετείχαν ενεργά στην ιταλική αντίσταση με διάφορους τρόπους, παρόλο που μετά την απελευθέρωση δεν βραβεύτηκαν για τον αγώνα τους. Με τον ίδιο τρόπο που αυτές δεν βραβεύτηκαν, έτσι και το τραγούδι αυτό σήμερα απαγορεύεται σε ορισμένες επαρχίες της Ιταλίας να παιχτεί, γιατί θεωρείται οτι προωθεί τον διχασμό, γιατί με αλλαγμένους τους στίχους καθιερώθηκε σαν σύμβολο του αντιφαστιστικού αγώνα το 1943-1945 από τους Ιταλούς παρτιζάνους.
Το τραγούδι στο σήμερα
Έκτοτε το τραγούδι το συναντήσαμε ουκ ολίγες φορές. Το συναντήσαμε στις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας για την Καταλονία, για το anti-Brexit και στα κίτρινα γιλέκα. Επιλέχθηκε σαν σύμβολο του κουρδικού απελευθερωτικού αγώνα από το 2009 και εν μέσω πανδημίας τραγουδήθηκε από τα μπαλκόνια της Γερμανίας σε ένδειξη αλληλεγγύης στην Ιταλία που χτυπήθηκε αλύπητα από τον ιό.
Δεν μπορείς να πεις σε καμία περίπτωση οτι όλες αυτές οι ομάδες ανθρώπων είχαν τα ίδια χαρακτηριστικά ή οτι όλοι ήξεραν τον ταξικό χαρακτήρα του τραγουδιού και το διάλεξαν γι’αυτό, αλλά φαίνεται πως το dna της μελωδίας του είναι τέτοιο που σε κάνει να ανατριχιάζεις κι αυτό το αναγνωρίζει ο καθένας.
Το Bella Ciao και το νομισματοκοπείο της Ισπανίας
Το αληθινό μπαμ όμως σε σχέση με τη δημοτικότητα του τραγουδιού έγινε όταν χρησιμοποιήθηκε στη γνωστή σειρά που φιλοξενείται στο Νetflix “la casa de papel”. Ο δημιουργός το χρησιμοποιεί στις πιο έντονες στιγμές και ο πρωταγωνιστής μας εξηγεί οτι το αγαπά γιατί ο παππούς του ήταν παρτιζάνος. Ταυτόχρονα στη σειρά χρησιμοποιείται το κόκκινο χρώμα, στις στολές των πρωταγωνιστών που διαχρονικά συμβολίζει με έναν τρόπο την επανάσταση.
Ωραία και βγήκε η σειρά, ομολογουμένως καλογυρισμένη, και την ξεκοκκαλήσαμε ένα σαββατοκύριακο την κάθε σεζόν. Μετά τι έγινε; Σπεύσανε όλοι οι θεατές ανά τον κόσμο να μάθουν την ιστορία του τραγουδιού; Ή μήπως όχι. Αν υποθέσουμε οτι ο δημιουργός χρησιμοποίησε όλα αυτά τα κρυφά μηνύματα, για να εκπαιδεύσει το κοινό του, για να στείλει ένα μήνυμα, να εμπνεύσει, τελικά τα κατάφερε; Μπορεί να γίνει αυτό μέσα από μια mainstream πλατφόρμα; Τελικά το έκανε γι΄αυτό ή αυτό ήταν η επιλογή που δόθηκε σε όλους εμάς τους σκληρά εργαζόμενους τριαντάρηδες για να διοχετεύσουμε το σιχτίρι μας ανεβάζοντας τη θεαματικότητα της σειράς και της πλατφόρμας μαζί;
Ο,τι αφήσεις από τα μάτια σου, θα σου το πάρουν
Εκείνο το μήνα άκουγα συνέχεια στη δουλειά τους συναδέλφους μου να το σιγομουρμουρίζουν και δεν αντιλήφθηκα το λόγο, υπέθετα μόνο οτι έχει να κάνει με τη σειρά. Ένα όμορφο μεσημέρι όμως σταματημένη σε ένα φανάρι άκουσα το λόγο και ήταν ο παρακάτω:
Μην με παρεξηγείτε, αγαπώ πολύ την ηλεκτρονική μουσική. Αυτό όμως ήταν κάτι άλλο. Ήταν η μόδα που ήρθε και ξεγύμνωσε το τραγούδι από την πολιτική του υπόσταση και το έκανε “πιασάρικο”. Κι αν ακόμα αναρωτιέστε γιατί να θέλει το netflix, να στηρίξει μια παραγωγή που λέει τις τράπεζες κλέφτες, μην αναρωτιέστε άλλο. Everything is under control…
Una mattina mi son alzato O bella ciao, bella ciao, bella ciao, ciao, ciao Una mattina mi son alzato E ho trovato l'invasor O partigiano, portami via O bella ciao, bella ciao, bella ciao, ciao, ciao O partigiano, portami via Ché mi sento di morir E se io muoio da partigiano O bella ciao, bella ciao, bella ciao, ciao, ciao E se io muoio da partigiano Tu mi devi seppellir E seppellire lassù in montagna O bella ciao, bella ciao, bella ciao, ciao, ciao E seppellire lassù in montagna Sotto l'ombra di un bel fior E le genti che passerann O bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao E le genti che passeranno Mi diranno «che bel fior.» Questo è il fiore del partigiano O bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao Questo è il fiore del partigiano Morto per la libertà